Ο εθνικισμός, ο ρατσισμός, η ξενοφοβία και οι επιθέσεις κατά της κοινότητας LGTBQ+ αυξάνονται συστηματικά στις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν περνάει μέρα χωρίς να δουν το φως της δημοσιότητας περιπτώσεις ρατσιστικών και σεξιστικών επιθέσεων! Μάλιστα, σε ορισμένα κράτη-μέλη, ο σεξουαλικός προσανατολισμός πέραν της πατριαρχικής αντίληψης, διώκεται και επισήμως.

Πρόσφατα, γίναμε μάρτυρες των επιθέσεων της ακροδεξιάς κατά των ταινιών που βράβευσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο (Βραβεία LUX). Ανάμεσά τους, μια ταινία που είχε σκηνές ομοφυλοφιλικού έρωτα, απαγορεύτηκε σε ορισμένα κράτη μέλη.  Μιλώντας σε συνεδρίαση της Επιτροπής Παιδείας και Πολιτισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, μια ευρωβουλευτής του κόμματος «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AFD) χρησιμοποίησε τα λόγια του Τούκιν (σύμβουλου του Πούτιν) για να χαρακτηρίσει «σάπια» την ΕΕ. Παρεμπιπτόντως, το AFD είναι πλέον πρώτο κόμμα στα ανατολικά κρατίδια της Γερμανίας.

Νομίζω ήρθε η ώρα να αναστοχαστούμε την πορεία της ΕΕ και των Ευρωπαίων. Ο George Steiner, ο διάσημος ουμανιστής συγγραφέας και στοχαστής, στο δοκίμιο του με τίτλο “Η Ιδέα της Ευρώπης”, ανάπτυξε ένα σπουδαίο προβληματισμό.

Οι Ευρωπαίοι είχαν διαχρονικά πίστη σε έναν τελικό σκοπό. Πιστεύουν ότι οι άνθρωποι δρουν με γνώμονα τον σκοπό αυτό. Μετά την καταστροφή των δύο Παγκοσμίων Πολέμων, το ερώτημα σήμερα για την ΕΕ είναι αν θα φτάσουμε στο τέρμα, δηλαδή την ολοκλήρωση της Ευρωπαϊκής Ιδέας, ή στο τέλος της ΕΕ. Για να σωθεί η Ευρωπαϊκή Ιδέα, ο Steiner προτείνει να αποφύγουμε να παρασυρθούμε ξανά σε πολέμους, να καλλιεργήσουμε τον πολιτισμό με ευαισθησία και να απαλλαγούμε από την ξενοφοβία και τη ρητορική του μίσους. Επιπλέον, προτείνει να ανατρέξουμε στη σοφία των αρχαίων Ελλήνων και να σταματήσουμε να εργαλειοποιούμε τη γνώση.

Οι στοχασμοί και οι προτάσεις του Steiner θυμίζουν τις σκέψεις που έκανε ο Αλμπέρ Καμύ για την Ευρώπη αμέσως μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Καλούσε την Ευρώπη να ακούσει τα διδάγματα της Αρχαίας Ελλάδας που τοποθετούσε το «μέτρο» στο επίκεντρο της σοφίας. Η απώλεια του μέτρου, οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια στην καταστροφή.

Σε ένα άρθρο του τόνιζε ότι, η Ευρώπη είχε αναπτύξει μια απολυταρχική/αυταρχική νοοτροπία και κατάληξε στη μέγγενη του φανατισμού, διότι είχε χάσει το μέτρο. Η γηραιά ήπειρος, τόπος πολέμων, εθνικισμού, φασισμού και γενοκτονιών, είχε πέσει θύμα μιας απόλυτης λογικής που δεν είχε όρια.

Ο Καμύ στο ομώνυμο άρθρο του, δήλωνε «στο πλευρό των Ελλήνων» και τόνιζε τα εξής: «Η ελληνική σκέψη βασιζόταν στις έννοιες του ορίου και του μέτρου. Δεν έφτανε ποτέ στα άκρα. Ούτε στη λογική ούτε στο ιερό. Γιατί δεν αρνιόταν τίποτα, ούτε τη λογική ούτε το ιερό. Λάμβανε τα πάντα υπόψη της, εξισορροπώντας τη σκιά και το φως. Η Ευρώπη μας, από την άλλη, είναι το παιδί της δυσαναλογίας και της αναζήτησης του απόλυτου. Αρνείται την ομορφιά, όπως αρνείται οτιδήποτε δεν θαυμάζει και θαυμάζει μόνο τη μελλοντική κυριαρχία του Λόγου, σπρώχνοντας μανιωδώς όλα τα όρια. Και μόλις το κάνει αυτό, βυθίζεται στο σκοτάδι…»

Ο Αλμπέρ Καμύ ένα είχε να συμβουλεύσει τη μεταπολεμική Ευρώπη: «Ομολογήστε την άγνοιά σας, απορρίψτε τον φανατισμό, αναγνωρίστε ότι ο άνθρωπος και ο κόσμος έχει όρια και πιστέψτε στην ομορφιά! Αυτό σημαίνει να στέκεσαι στο πλευρό των Αρχαίων Ελλήνων».     

Όπως γίνεται αντιληπτό, τόσο ο Καμύ όσο και ο Steiner μετέπειτα, καλούν την Ευρώπη να απαλλαγεί από την απολυταρχική σκέψη, την απώλεια του μέτρου, τη ξενοφοβία και το ρατσισμό.

Δυστυχώς, η ακροδεξιά και η συντηρητική παράταξη των ημερών μας, πήραν διαζύγιο και απο τον ευρωπαϊκό διαφωτισμό και από την αρχαία ελληνική σοφία…